Basın kuruluşlarının Ankara temsilcileri ve ekonomi müdürlerinin sorularını yanıtlayan Çetinkaya, enflasyona etki eden madde fiyatlarının yayımının durdurulması için şunları söyledi:
“TÜFE’yi Türkiye genelinde aylık 600 binin üzerinde fiyatı derleyerek hesaplıyoruz. Yaklaşık 300 bini marketlerden alınan kasa fiyatlarından oluşuyor. Van’daki bir domates ile İstanbul Etiler’deki çeri domatesin fiyatı aynı olabilir mi? Bunların fiyatlarının ağırlıklı ortalamaları alınarak toplulaştırılan fiyatlar enflasyon hesaplamasında kullanılmakta. Madde sepeti olduğu yerde duruyor, madde sepetini gizlemek kimsenin yetkisinde değildir, yayınlanmayan tablolar madde fiyatlarıdır. Geçmişte açıklanan madde fiyatlarının bir gösterge niteliği yoktu. Madde fiyatlarının açıklanması için ekstra bir gün daha çalışma yapmak gerekiyor. Bu sebeple artık gösterge niteliği taşımayan bu fiyatları yayınlamıyoruz.”
Nasıl hesaplanıyor?
Hesaplamalarıyla ilgili örnek veren Çetinkaya, “Yumurta, doktor muayenesi fiyatları denildiğinde toplulaştırılmış bir fiyattan bahsediliyor. Gezen tavuk yumurtası 5 lira. Ama 30’lu yumurtaların tanesi 2 lira. Tüketim ağırlıklarına bakıldığında vatandaşların çoğunlukla 30’lu yumurta tükettiği görülüyor. Ortalama toplulaştırılmış fiyatlara bakıldığında yumurta için 2.57 lira gayet mantıklı bir fiyat” ifadesini kullandı.
TÜFE’nin, Eurostat standartlarına uyumlu hesaplandığını söyleyen Çetinkaya, akademik çalışmalara göre, Türkiye’deki şirket kârlarının enflasyonu yukarı taşıyan bir etkiye sahip olduğunu dile getirdi. Çetinkaya, “Türkiye’deki şirketler enflasyonist ortamı kullanarak normalde alması gereken kârlardan daha yüksek fahiş kârlar elde ediyorlar. Enflasyondan bağımsız, şirket kârlarına bağlı bir fahiş fiyat artışı var. Bu etki, pandemi sonrasından itibaren gözlemleniyor” dedi.
‘Zamlar temmuzdaki enflasyonu etkiler’
Çetinkaya, memur-emekli zamlarının belli olduğu haziran ayı TÜFE rakamlarının düşük geldiği eleştirilerine de yanıt vererek, haziran ayının 20-40 yıllık seriye bakıldığında en düşük enflasyon ayı olduğunu söyledi. Geçtiğimiz haziranda yapılan zamların temmuzda yürürlüğe gireceğini anımsatan Çetinkaya, “Hazirandan bu yana ötelenen bazı zamlar temmuz ayı enflasyon rakamlarını etkileyecek” değerlendirmesinde bulundu.
